homo novus – riga / 3

riga, belki de en çok, mimarisiyle ünlü. yüksek, art nouveau tarzı binalar, biraz sovyetlik (press house), biraz da yenilik (yığınla gökdelen) var. unesco dünya mirası listesindeki eski tütün fabrikası’nda iki ayrı gün, iki apayrı gösteri izliyorum. ilki forced entertainment’ın altı saatlik performansı quizoola!, ikincisi ise genç bir yönetmenin ilk sahne çalışması.

ingiliz mizah duygusuna pek alışadım, hatta kolay anlayamıyorum da. tim etchells yönetimindeki, ingilizler’in medar-ı iftiharı denebilecek forced entertainment’ın ilk izlediğim işi olan spectacular tam da bu sebepten “hem sevemeyip hem de unutamadıklarım” listesinin üst sıralarında yer alır yıllardır. grubun exquisite pain adlı çalışmasını ise yine yıllardır neden herhangi bir sophie calle meraklısı çağdaş sanat mekanı getirmedi diye merak ederim. bu sefer de bahtıma grubun eski bir çalışması quizoola! çıktı. iyi ki de çıktı, yoksa ilk ve son izlediğim işleri olan spectacular üstünden bu meşhur ingilizler’le ilgili ciddi önyargılarla yaşamaya devam edecektim.

quizoola! üç aktörün birbirlerini altı saat boyunca sorguladığı bir süreç performansı. tim etchells’ın 2000 soruluk metni üstünden ilerleyen performansta palyaço makyajlı iki aktör yan yana oturuyor ve her seferinde biri soruları sorarken diğeri cevaplamaya çalışıyor. hayatın bir test, bir sorgu olup olmadığı üstüne düşündüren performansın sonuna kadar kalamadık ama derdini, belki de alana yayılmış rahat koltuklara iyice gömülmüş olduğumuzdan, iyice anladık. “tavşanlar kulakları ağrıdığında nereye giderler?” gibi absürd soruların “gökyüzü neden mavi?” gibi teknik sorulara karıştığı, “bekaretini kaç yaşında kaybettin?” gibi kişisel soruların da işin içine sıklıkla girdiği, “bilmiyorum” diye bir cevabın asla kabul edilmediği bir maraton test quizoola! seyircilerin istedikleri gibi girip çıkmasına açık olan performansta önemli olan ilerleyen saatlerin aktörler üstündeki etkisini izleyebilmek. çok basit soruların aslında ne kadar zor cevapları olduğunu fark ettiren, bazı bazı kendi cevaplarınızı ortaya atmak için yanıp tutuşmanıza sebep olan, bir süre sonra sahne diye bir yer var mı, verilen cevapların hangisi gerçek, hangisi oyunun bir parçası diye düşündürten quizoola! ingiliz mizahıyla barışmamı sağladı diyebilirim.